Bạn từng nghe nói về “shadowing” trong luyện nói tiếng Anh và tính hiệu quả của nó. Trong bài viết này, thầy giáo Quang Nguyen sẽ chia sẻ một số kinh nghiệm và cảm nhận khi áp dụng phương pháp luyện nghe – nói này.

Mỗi ngôn ngữ có một nhạc điệu riêng và rất khó để cảm nhận được “âm nhạc” mà không nghe. “Shadowing” giống như bạn đeo tai nghe vào, và hát theo một bài nói của người bản xứ vậy.

Điểm lợi lớn nhất của việc “shadowing” – nhắc lại ngay lập tức từng từ mà người học nghe được – là giúp bạn cảm nhận được đầy đủ nhất về mức độ và cách thức lên xuống (intonation), giai điệu (rhythm)… và đặc biệt là tốc độ nói của người bản xứ. Việc làm quen với các yếu tố trên sẽ giúp người đọc có xu hướng trôi chảy và tự tin hơn khi nói bằng tiếng Anh hay bất kỳ ngoại ngữ nào khác sau này.

Ảnh: Jagran

Tuy nhiên, khi thực hành “shadowing”, các bạn có thể gặp một số khó khăn. Đầu tiên là tốc độ nói, đặc biệt khi các bạn cố gắng “shadow” các tài liệu “authentic” (nghe ở tốc độ tự nhiên).

Ở đây có hai vấn đề. Thứ nhất, mặc dù tài liệu “authentic” luôn là tối ưu, rõ ràng là các bạn nên lựa chọn tài liệu nghe phù hợp. Những học viên ở trình độ thấp nên bắt đầu từ những tài liệu căn bản.

Thứ hai, nếu trình độ của bạn thực sự phù hợp và vẫn không “shadow” kịp, mình có một bí quyết – “rhythm”. Khác với tiếng Việt, tiếng Anh là ngôn ngữ được gọi là “stress-timed language”, tức là thời gian đọc một câu được tính tương đương với thời gian đọc các âm tiết được nhấn trong câu đó. Các âm tiết không được nhấn sẽ được giảm lược và đọc ngắn, nhẹ đi để phù hợp với “giai điệu” (rhythm) tổng thể của cả câu.

Ví dụ, hai câu “Cats catch mice” và “The cats have been catching the mice”.
Nếu đọc theo kiểu tiếng Việt, câu sau sẽ có thời gian đọc gần gấp 3 lần câu trước (8 so với 3 âm tiết). Nhưng trong tiếng Anh, thời gian đọc tương đương nhau.

Để luyện được cách đọc giảm các âm không nhấn chính xác, có lẽ cần thời gian. Nhưng mình có một lời khuyên là hãy chỉ tập trung vào các âm tiết được nhấn.
Khi đã nắm bắt về mặt nguyên tắc và luyện tập thường xuyên, sau một thời gian, bạn sẽ thấy thoải mái hơn về tốc độ nói khi luyện “shadowing”.

Khó khăn tiếp theo bạn gặp phải là âm. Khi “shadow”, bạn thực sự cố gắng nhắc lại chính xác những gì người bản xứ vừa nói, nhưng sự thực không hẳn như thế. Do hệ thống âm tiếng Anh và tiếng Việt khác nhau, khi nghe, não của bạn sẽ có xu hướng “lọc” các âm tiếng Anh và biến thành những âm quen thuộc.

Kết quả là, khi nghe “It’s nice to see you tonight at nine” bạn có thể nói thành “ịt nái tù si dìu tù nai ất nai”. Rất khó hiểu nó là gì. Vấn đề này được giải quyết rất đơn giản bằng cách làm quen với hai thứ: bảng IPA tiếng Anh và âm cuối trong tiếng Anh.

Dựa trên kinh nghiệm của bản thân, mình thấy khó khăn nữa là đôi khi bạn “shadow” mà chẳng hiểu gì hết. Thi thoảng lái xe trên đường mình thường bật đài lên nghe và “shadow” theo. Cảm nhận của mình là khi bắt đầu “shadow”, não bớt tập trung vào việc nghe hiểu hơn mà tập trung vào từ khóa, nhấn lên xuống… Bình thường nghe đài không vấn đề gì, mà lúc “shadow” (đặc biệt nói to thay vì chỉ chuyển động miệng theo đài) thì chỉ nghe được khoảng 70-80%.

Vì vậy theo mình, nếu bạn muốn luyện nói, bạn nên “shadow”. Còn nếu muốn luyện nghe, thì ngồi tập trung mà nghe, sẽ hiệu quả hơn nhiều.

Cuối cùng, mục tiêu của “shadowing” là để nói tự nhiên và trôi chảy hơn, nhằm phục vụ giao tiếp. Nhưng giao tiếp mới là phương pháp học tiếng Anh hiệu quả nhất. Nếu bạn có một tiếng và được lựa chọn giữa “shadowing” và giao tiếp với một người giỏi tiếng Anh, hãy lựa chọn cách thứ hai, vì đó luôn là cách nhanh và hiệu quả nhất để bạn nắm được ngôn ngữ này.